ضرورت مسئولیت‌پذیری و حاکمیت نظم

علی حامدتوسلی - وکیل دادگستری
تردیدی نیست، انتخابات بیست و هشتمین دوره هیأت مدیره کانون وکلای دادگستری مرکز از حساسیت و ویژگی خاصی برخوردار است، اهمیت و حساسیت دوره پیش روی هیأت مدیره، به قدری بدیهی و ملموس است که قاطبه وکلا به آن اذعان دارند و دل‌نگرانی این قشر فرهیخته جنبه همگانی به خود گرفته، وسعت و گستردگی این امر منحصر به اعضاء کانون مرکز نیست و اهمیت و حساسیت آن به قدری است که فکر و اندیشه همه اعضاء کانون های سراسر کشور را دربرگرفته و دل مشغولی بی‌چون و چرای همه وکلا در سراسر ایران زمین شده است.
بنابراین ضرورت مسئولیت‌پذیری و حاکمیت نظم می‌تواند مقابله و راهکار مناسبی در این رابطه باشد.
مروری به اسامی داوطلبان عضویت بیست و هشتمین دوره هیأت مدیره کانون مرکز نیز این حساسیت و اهمیت را به خوبی نشان می‌دهد. در طول تاریخ تشکیل کانون وکلای مرکز هیچوقت این تعداد داوطلب برای عضویت در هیأت مدیره وجود نداشت و این امر به کمیت و تعداد داوطلبان خلاصه نمی‌شود، بلکه از نظر کیفی نیز از اهمیت خاصی برخوردار است زیرا بیش از سی نفر از داوطلبان موجود از شخصیت هایی هستند که قبلاً یک تا چند بار خود را به وکلای محترم تعرفه نموده و مورد وثوق و اعتماد آنان قرار گرفته‌‌ و به هیأت مدیره راه یافته‌اند. حضور بانوان وکیل هر چند از نظر تعداد داوطلبین رضایت‌بخش نیست، اما خوشبختانه بین همین تعداد نسبتاً اندک شخصیت های نامدار، شناخته شده و باسابقه خدمتگزاری چشم‌گیر و درخشانی بوده و من حیث‌المجموع اغلب بانوان داوطلب از کارنامه قابل قبولی برخوردار می‌باشند. از این رو خوب است مورد استقبال عمومی رأی دهندگان بخصوص رأی‌دهندگان خانم قرار گیرند تا بانوان وکیلی که حداقل جمعیت بیش از یک سومی وکلا را بخود اختصاص داده‌‌اند بتوانند در هیأت مدیره سهم مناسبی داشته و ترکیب آنان در هیأت مدیره متناسب با تعدادشان در بین وکلا باشد.
از نظر دیگر تعداد کثیری از داوطلبان عضویت در هیأت مدیره این دوره را جوانان تشکیل می‌دهند، هرچند این امر از حساسیت و مسئولیت‌پذیری آنان حکایت دارد و نشانه خوبی بر این واقعیت است، اما با بررسی اولیه ملاحظه می‌شود که تعدادی از این عزیزان چهره‌های شناخته شده‌ای برای جامعه وکلا نمی‌باشند. بنابراین طبیعی است که قادر نباشند از آراء لازم برای عضویت در هیأت مدیره برخوردار شوند، لکن در بین جوانان داوطلب چه آنانی که برای اولین بار خود را داوطلب نموده و چه آنانیکه در دوره یا دوره‌های گذشته داوطلب عضویت در هیأت مدیره بوده و دارای نام و نشانی در بین جامعه وکلا می‌باشند در طول چندین ساله وکالت خود روحیه خدمتگزاری و دلبستگی به جامعه وکلا را به خوبی نشان داده‌اند و بعضاً در دوره گذشته با آراء بالا توانسته‌اند خود را تا پشت در هیأت مدیره برسانند و چنانچه صرفاً چند رأی دیگر بدست می‌آوردند در بین اعضاء هیأت مدیره فعلی جای داشتند.
بنابراین چه خوب است این همکاران جوان با یکدیگر تفاهم نموده و در بین خود صرفاً از چند نفر حمایت و با  شعار «تغییر»، آراء جوانان را به سوی آنان هدایت نمایند مضافاً با جلب حمایت چندین تشکل صنفی موجود که تشکیل دهنده و ترکیب اصلی آنان جوانان پرشور و پرتلاش می‌باشند بتوانند سهم مناسبی در هیأت مدیره داشته و با همدلی، همبستگی و یکپارچگی شعار «تغییر» خود را به کرسی بنشانند.
علیرغم مطالب فوق آنچه مسلّم است اکثریت مطلق ترکیب هیأت مدیره دوره بیست و هشتم را کسانی تشکیل خواهند داد که در گروه اول جای دارند، یعنی آنانی که یک یا چندبار در دوره‌های قبلی، خود  را به جامعه وکلا تعرفه کرده اعتماد آنان را به خود جلب نموده و از آراء بالا آنان برخوردار بوده‌اند. اما از آنجائی که تعداد  این بزرگواران بیش از کرسی های هیأت مدیره بوده و از طرفی انتظار می‌رود وکلای جوان اعم از  بانوان یا آقایان خواهان تغییر در ترکیب هیأت مدیره باشند، لزوماً این زمینه فراهم می‌شود تا همکاران درصدد تعیین ملاک و معیار برآمده و گذشته اعضاء هیأت مدیره ادوار مختلف را مورد نقد و بررسی قرار دهند و فعالیت گذشته آنان را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده، به ارزیابی عملکرد گذشته آنان بپردازند.
دوست عزیز جناب آقای شیخ‌الاسلامی که از چهره‌های پرتلاش و دلسوز برای جامعه وکلا می‌باشد در وب سایت سپهر عدالت اقدامی کرد که چنانچه این امر از سوی وب‌سایتهای فعال موجود و تشکلهای صنفی وکلا یا از سوی شخص ایشان تعقیب شود، موجب خواهد شد ملاک و معیار خوبی بدست آید و در انتخاب چهره‌های اصلح موثر واقع شود.
تردیدی نیست میزان حضور و مشارکت اعضاء هیأت مدیره در جلسات هیأت مدیره با میزان مسئولیت‌پذیری آنان رابطه مستقیم دارد و دلیل خوبی است بر حاکمیت نظم و رعایت آن از سوی اعضاء هیأت مدیره و از آنجائی که تعداد زیادی از داوطلبان دوره بیست و هشتم، اعضاء هیأت مدیره دوره بیست‌و‌ششم می‌باشند، چه خوب است در کنار جدول حضور و غیاب اعضاء هیأت مدیره دوره بیست و هفتم، جدول حضور  و غیاب دوره قبل ارائه تا معلوم شود اعضاء دوره بیست  و ششم چقدر مسئولیت‌پذیر بوده و معتقد به حاکمیت نظم بوده‌اند، البته اگر اطلاعات بیشتر و جامعتری به آن اضافه شود، یقیناً موثرتر خواهد بود. مثلا مشخص نمودن ساعات شروع جلسات و اعلام اسامی حاضر در شروع جلسات و نیز مشخص نمودن اعضاء حاضر در خاتمه جلسات و بررسی اینکه چرا دستورات هر جلسه با کسر یک یا دو مورد عیناً به جلسه بعد منتقل شده و اغلب دستورات هر جلسه برای جلسات متعدد تکرار شده است.
چنانچه موارد فوق مشخص شوند به خوبی روشن می‌گردد چرا اغلب قریب به اتفاق جلسات هیأت مدیره با تأخیرهای نسبتاً طولانی شروع می‌شود و ترکیب هجده نفره هیأت مدیره با وجود تأخیر طولانی در شروع جلسات اغلب با ترکیب هفت نفره (چهار عضو اصلی و سه عضو علی‌البدل ) شروع می‌شود. بدیهی است قبل از حضور هفت نفر امکان رسمیت جلسات وجود ندارد و با خروج تدریجی اعضاء هیأت مدیره در ساعات آخر، جلسات هفت نفره ادامه می‌یابد، بنابراین چنانچه اعضاء حاضر در شروع جلسات و نیز اعضاء حاضر در خاتمه جلسات هر دوره مشخص شود بهتر معلوم خواهد شد کدامیک از اعضاء هیأت مدیره مسئولیت‌پذیری بیشتری داشته و معتقد به حاکمیت نظم بوده و تعهد خود را در مقابل آراء وکلا، محترم شمرده‌اند.
نتیجه بررسی اینکه چرا دستورات هر جلسه با کسر یک یا دو مورد عیناً به جلسات بعدی منتقل می‌شود نیز قابل ملاحظه خواهد بود، بدین توضیح که معمولاً در جلسات هیأت مدیره دستورالعمل و آیین‌نامه اداره جلسات به هیچ وجه رعایت نمی‌شود و به تذکرات آیین‌نامه‌ای در این رابطه توجه نمی‌شود.
براساس آیین‌نامه، حداکثر وقت برای نطق‌های قبل از دستور نیم‌ساعت بوده و حداکثر فرصت برای هر ناطق قبل از دستور پنج دقیقه می‌باشد. چنانچه این امر رعایت شود هر عضو هیأت مدیره هر سه جلسه یکبار حق صحبت خواهد داشت و آن هم صرفاً برای مدت پنج دقیقه، کمااینکه در مجلس شورای اسلامی یک نماینده مجلس در طول یکسال منحصراً چندبار حق نطق قبل از دستور را خواهد داشت، مگر اینکه با موافقت‌ همکاری از وقت وی استفاده نماید، اما در هیأت مدیره کانون علیرغم وجود آیین‌‌‌نامه و دستورالعمل فوق، نه تنها به هر یک از اعضاء هیأت مدیره اجازه نطق قبل از  دستور داده می‌شود، بلکه پس از نطق ناطق در بحث های چالش‌برانگیز یک یا چند عضو هیأت مدیره درصدد پاسخگویی و اظهارنظر مغایر برمی‌آیند و مجدداً و حتی بعضاً به طور مکرر ناطق نخست مبادرت به صحبت می‌‌نماید و به این ترتیب، وقت نیم ساعته نطق‌های قبل از دستور بارها به وقت بیش از دو ساعته تبدیل می‌شود و هیأت مدیره فرصت کمتری برای ورود به دستورات آن جلسه می‌یابد و به همین دلیل  دستورات هر جلسه به جلسات آتی منتقل می‌گردد.
تردیدی نیست بررسی کیفی حضور اعضاء هیأت مدیره می‌تواند از اهمیت خاصی برخوردار باشد. بنابراین چنانچه در این رابطه نیز بررسی درستی به عمل آید و تجزیه و تحلیل منصفانه صورت گیرد بسیار ارزنده و قابل ملاحظه خواهد بود. از نظر دیگر چنانچه مشاغل جنبی اعضاء هیأت مدیره و مورد یا موارد مشاوره و تعداد ابطال تمبرهای مالیاتی اعضاء هیأت مدیره نیز بررسی شده و یا احیاناً اعضاء هیأت مدیره شخصاً و داوطلبانه آماری ارائه دهند در تصمیم‌گیری وکلا و حسن انتخاب آن بی‌تأثیر نخواهد بود. هر چند نمی‌خواهم از خودم صحبت کنم و شخص خود را بعنوان شاهد مثال معرفی نمایم، اما چنانچه در مورد خودم اشاره کوتاهی نداشته باشم ممکن است همه شبهات عنوان شده به اینجانب منتسب شود، از این رو به اختصار عرض می‌نمایم:
اینجانب در طول دوره بیست و ششم هیأت مدیره که بیش از 180 جلسه داشته افتخار آن را داشتم که حتی یک جلسه غیبت نداشته باشم، در طول دوره دوساله مزبور به دلیل اینکه غیبتی در هیأت مدیره نداشته باشم مطلقاً به سفر خارجی نرفته‌ام و در شروع تمام جلسات جز یک جلسه که آن هم برای پیگیری کار یکی از همکاران در بند با ریاست وقت دادگاه انقلاب اسلامی قرار ملاقات داشتم، ضمن حضور در کانون و اعلام مراتب به ریاست وقت کانون به دادگاه انقلاب رفته و حدود ساعت یازده و نیم مراجعه نموده‌ام.
در تمام ساعات و حتی دقایق پایانی جلسات بدون استثناء حضور داشته و در طول دو ساله یاد شده صرفاً سه مورد وکالت قبول کرده و در آن دو سال از اینکه دخترم درگیر فرزندان خردسال و تدوین پایان‌نامه دوره دکترای حقوق خصوصی و تدریس دانشگاهی خود بود نیز صرفاً یک مورد قبول وکالت نموده و فرزند دیگرم هنوز موفق به اخذ پروانه نشده بود تا وکالت هائی را به آنان داده باشم.
از آنجائی که همگان به حساسیت و وضعیت خطیر وکلا در این دوره واقفند و در این رابطه اتفاق نظر وجود دارد اینجانب در صورت افتخار ورود مجدد به عضویت هیأت مدیره بدینوسیله آمادگی خود را برای تودیع پروانه وکالت اعلام داشته و پیشنهاد می‌‌نماید با تدوین دستورالعملی و رعایت موقعیت وکلای جوان و همکاران دانشگاهی البته با پیش‌بینی استثنائات برای تودیع پروانه‌های وکالت، زمینه را برای تشکیل یک هیأت مدیره پرتلاش، پرتوان و با فرصت کافی فراهم نمائیم.