دکتر آزمایش گفت: در علم حقوق بدترین مقررات، مقررات کیفری است، زیرا با آزادی فردی مبارزه میکند، همچنین اگر قواعد اخلاقی، ضمانت اجرایی کیفری پیدا کند نیز به آزادی فردی لطمه وارد میشود.
به گزارش خبرنگار حقوقی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، دکتر علی آزمایش در نشست علمی - حقوقی "جایگاه هنجارهای اخلاقی در قانونگذاری کیفری" که روز پنجشنبه در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد، اظهار کرد: بحث اخلاق و انعکاس آن در حقوق بحث بسیار مشکلی است، هرچند قرار نیست امروز به شما بگویم نقش اخلاق در حقوق چیست؟ گرچه عنوان این نشست جایگاه هنجارهای اخلاقی در قانونگذاری کیفری است، اما هدف ما ایجاد تلنگرهایی در ذهنمان برای مطالعه است.
وی ادامه داد: بشر با دو خصوصیت برجسته آزادی و برابری پا به دنیا میگذارد که در بدو تولد جامعه قیم بشر میشود و اولین چیزی که از بشر گرفته میشود آزادی است. همچنین در پیشرفتهترین کشورها آزادی بیان در قانون اساسی پیشبینی میشود، اما این سوال مطرح است که اگر فرد آزادی دارد پیشبینی آزادی بیان چه معنایی دارد؟
این استاد حقوق دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: این دو ویژگی را که خداوند به ما عطا کرده است در بدو تولد از ما گرفته میشود، اما یک خصوصیت دیگر را خداوند به ما عطا کرده که قانون و جامعه نمیتواند آن را از ما بگیرد و آن عشق است. اگر برای بشر یک راه نجات وجود داشته باشد آن راه نجات حرکت در جهت عشق است.
وی ادامه داد: انعکاس اخلاق در حقوق کیفری، نقش هنجارهای کیفری در حقوق کیفری، به سادگی قابل بیان است. اما موضوع مهمتر این است که اخلاق چیست که در حقوق کیفری منعکس میشود؟ چه کسی تصمیم گرفته که قاعده اخلاقی چه باشد؟ جز این است که قواعد اخلاقی بر ما تحمیل شده است؟
آزمایش افزود: برای پیدا کردن قواعد اخلاقی نباید به دنبال کانت، مارکس و یا افرادی که تنها در اتاق مینشینند و برای بشر برنامه چگونه رسیدن به سعادت را مینویسند برویم. انسان نیاز به رسیدن به اینگونه سعادت را ندارد بلکه انسان نیازمند آزادی است.
وی تصریح کرد: طبق اخلاق، ربا جامعه را فقیر میکند پس ربا تنها منع شرعی ندارد، بلکه دارای منع اخلاقی نیز میباشد و قانون نیز آن را ممنوع کرده است. اما دولت خود ربا میدهد و ربا میگیرد. برای مثال افرادی که خانهای خریداری میکنند دارای دو دفترچه هستند یک دفترچه حساب پس انداز که مرتب ربا داخل آن میشود و دیگری دفترچه اقساط وامی که از بانک گرفتهاند که توسط آن ربا پرداخت میشود. بنابراین قواعد اخلاقی تحول پذیر است، اما قوانین به سرعت تحولپذیر نیستند در نتیجه قوانین متروک میمانند.
این استاد دانشگاه گفت: بسیاری از قوانین از بدو نوشته شدن متروک هستند و بسیاری دیگر از قوانین بعد از اینکه مدتی اعمال شدند متروک میشود و غلط ترین تضمین قواعد اخلاقی تضمین کیفری است و این موضوع در تمامی جوامع قابل مشاهده است.
آزمایش بیان کرد: انعکاس در قواعد اخلاقی - اجتماعی در قانونگذاری به ویژه قانونگذاری کیفری میزان خشونت افراد را بالا میبرد. حقوق را این گونه بنگرید که مجموعه مقررات محدود کننده آزادی است و آزادی باید در حد ضرورت محدود شود. لذا باید قواعد محدود کننده آزادی را از درون جامعه به دست آورد و به قدر لزوم آزادی را محدود کرد؛ در عالم حقوق بدترین مقررات، مقررات کیفری است، زیرا با آزادی مبارزه میکند و اگر قواعد اخلاقی ضمانت اجرایی کیفری پیدا کند دو برابر به آزادی فردی لطمه وارد میشود.