گزارش اداره معاضدت کانون وکلای دادگستری مرکز به وکلا و همکاران گرامی(بخش اول )

محمد رضا کامیار - رئیس اداره معاضدت کانون وکلای دادگستری مرکز
اهداف‌، برنامه‌ها و عملکرد اداره معاضدت قضایی کانون وکلا  در سه ماهه اول از دوره جدید
                    با تصویب هیات مدیره کانون وکلا در تیر ماه 1391  مسئولیت اداره معاضدت قضایی کانون وکلا به‌این‌جانب محول شد. خداوند منان را بخاطر اعطای فرصت خدمتگزاری به‌وکلای عزیز و از آن بالاتر مردم بی‌بضاعت و دردمند جامعه که اداره معاضدت برای خدمات رسانی به‌آنان تاسیس شده است شکر می‌کنم و از حسن اعتماد اعضای محترم هیات مدیره به‌خود سپاسگزارم .
 در روز 26 تیر‌ماه با حضور دکتر شهلا نایب رئیس محترم کانون وکلا و گروهی از همکاران عزیز در اداره معاضدت ماموریت اینجانب آغاز شد. در طول اين مدت بسياري از وكلاي دلسوز با حضور در اداره معاضدت و يا از طريق غير حضوري مسائل و مشكلات را از نگاه خود بيان كردند و اين‌جانب را در شناسايي مسائل مهم و اساسي حوزه معاضدت ياري دادند. لازم است سپاس ويژه خود را از دكتر شهلا، دكتر اميني، جناب آقاي زنديه، اعضاي محترم هيأت مديره و آقاي جندقي رياست محترم سابق كانون وكلا كه با حضور در اداره معاضدت مسائل و مشگلات آنرا بررسي و ديدگاه‌‌هاي ارشادي خود را اعلام فرمودند، ابراز كنم. آقاي منوچهري نايب رئيس محترم با اختصاص وقت ويژه اي نظرات و ديدگاههاي خود را در اختيارم قرار دادند و  دكتر صابري عضو محترم هيأت مديره نيز مرا با تهيه نامه‌اي كه حكم مرامنامه براي اداره معاضدت دارد كمك رساندند. علاوه بر اين عزيزان، همكاران اداره معاضدت از جمله رياست سابق آن جناب آقاي سردارزادهو معاون ايشان آقاي عباس ظهيري نقش مهمي در شناخت اين جانب بر امور اداره معاضدت به‌عهده داشتند. براي تمامي اين بزرگواران دعاي سلامتي و بهروزي مي‌كنم.
 اینک نسبت به‌مسائل اداره معاضدت به‌دیدگاه‌هایی رسیده‌ام که طرح آن با همکاران عزیز مفید است . همچنین لازم است از برنامه‌ها ، اقدامات و عملکرد سه ماه گذشته اداره ، به‌همکاران عزیز گزارشی هر چند مختصر ارائه نمایم‌.

بخش اول: اداره معاضدت کانون از نمای نزدیک

الف- معرفي اداره معاضدت قضایی کانون وکلای دادگستری
اولین و ضروری‌ترین اقدام مدیر ، شناسایی دقیق حوزه مسئولیت است. این جانب نیز در این جهت تلاش لازم را بعمل اوردم. قبل از وصول به‌نگاهی دقیق و صحیح از اداره معاضدت و نیروهای شاغل در آن هر گونه تصمیم و تغییری را خام و  مخدوش دانسته و لذا با حوصله و تعمق  در حد توان به‌شناخت دقيق‌تر حوزه مأموريت پرداختم.  حاصل بررسی‌های  معموله در خصوص شناسایی دقیق حوزه ماموریت به‌شرح زیر است. آنچه اينك تقديم مي‌گردد نگاهي تازه و قالبي نو است كه مي‌تواند جايگاه واقعي اداره معاضدت را به درستي نشان دهد .
اول - وظايف و مأموريت‌هاي اداره
طبق ماده 24 قانون وکالت مصوب 25 بهمن 1315 کسانی که قدرت تأدیه حق‌الوکاله ندارند، می‌توانند از کانون وکلا تقاضای معاضدت نمایند، مشروط بر اینکه دعوی آنان با اساس و راجع به‌شخص تقاضاکننده باشد. طبق ذیل این ماده وزارت دادگستری مأمور تهیه نظامنامه در این خصوص شد.
نظامنامه مذکور تحت عنوان «آیین نامه قانون وکالت» در سال 1316 تصویب شد و طی مواد 34 تا 49 در خصوص تشکیلات معاضدت قضایی تعیین تکلیف نمود. بر اساس ماده 34 این آیین نامه، مؤسسه معاضدت قضایی در مرکز تشکیل می‌‌شود که دارای شعبه دبیرخانه، شعبه عرایض و شعبه قضایی است. همچنین طی مواد بعدی وظایف و تکالیف مؤسسه معاضدت قضایی مشخص شده است‌. گرچه از مواد مذکور به‌خوبی می‌توان استفاده کرد که محدوده صلاحیت مؤسسه معاضدت قضایی تمام کشور است و سایر کانون‌ها نیز تقاضای وکیل معاضدتی را باید به‌مؤسسه مذکور ارسال دارند و خود حق اقدام ندارند، لکن تاکنون این محدوده صلاحیت عملی نشده است و کانون های وکلای مستقل نیز رأساً امور معاضدت قضایی را انجام می‌دهند.
وظایف اداره معاضدت قضایی  بر اساس مقررات قانونی به‌شرح زیر است
1- تعیین وکیل معاضدتی:
طبق مواد 41و 42 آیین نامه قانون وکالت پس از وصول تقاضا، شعبه عرایض باید عقیده خود را در مورد پیشرفت دعوی اظهار کند و اگر دعوی پیشرفت داشته باشد، برای تقاضاکننده از سوی شعبه قضایی وکیل تعیین می‌شود.
طبق ماده 37 و 38 معاضدت قضایی مجاز است از تقاضاکننده توضیحات بخواهد و پیرامون دلایل دعوا تحقیق کند و هرگاه تشخیص دهد که مقصود متقاضی سوء استفاده و شرخری است، از تعیین وکیل خودداری کند.
2- نظارت بر روند پرونده ارجاعی
در مواردی که از سوی کانون وکلا برای افراد بی‌بضاعت وکیل تعیین می‌شود، اعتبار و حیثیت کانون وکلا نیز تحت تأثیر روش انجام وظیفه وکیل انتخابی می‌باشد و لذا باید کانون وکلا در امر پیگیری پرونده حساسیت لازم را از خود نشان دهد.
طبق ماده 44 آیین نامه، وکیل انتخابی باید از جریان کار مرجوع، شعبه قضایی را مطلع کند.
3- مشورت به‌وکلای انتخابی
طبق ماده 45 آیین نامه، وکیل انتخابی حق دارد راجع به‌طرز اقداماتی که در دفاع از موکل معاضدتی لازم است، از معاضدت قضایی مشورت بگیرد و اداره معاضدت باید به‌این تقاضا پاسخ بدهد.
4- وصول حق‌الوکاله سهم کانون
طبق ماده 43 آیین نامه، پس از ختم دعوی، در صورتی که موکل معاضدتی محکوم‌له واقع شود وکیل موظف است خمس حق‌الوکاله را طبق قرارداد وصول و به‌صندوق کانون وکلا واریز کند، مگر اینکه ثابت کند دریافت حق‌الوکاله قانوناً مقدور نیست.
5- مشاوره حقوقی
بر حسب رویه موجود در اداره معاضدت، همکاران وکیل به‌مراجعه کنندگان به‌طور رایگان مشورت حقوقی می‌دهند. این اقدام، داوطلبانه و نیکوکارانه است، زیرا مبنای قانونی این وظیفه آیین نامه دفتر راهنمایی مصوب سال 1317 است که ظاهراً وزیر وقت عدلیه تصویب کرده است. طبق این آیین نامه وزارت عدلیه مکلف شده به‌مراجعان به‌دادگستری و ادارات ثبت اسناد راهنمایی حقوقی ارائه دهد. بر اساس ماده 1 آیین نامه، اجرای این وظیفه از سوی وزارت عدلیه به‌کانون وکلا محول شده است.
از آنجا که در سال 1331 کانون وکلا به‌عنوان مؤسسه‌ای مستقل تأسیس شد و وابستگی اداری آن با وزارت عدلیه منتفی شد، به‌نظر می‌رسد تکلیف اداری مقرر در ماده اول آیین نامه سال 1317 هم ساقط شده است . زیرا وزیر دادگستری رأساً از سال 1331 با تصویب استقلال کانون وکلا نمی‌توانسته برای کانون وکلا تکلیفی تعیین کند.
در 1384 که رییس وقت قوه قضاییه به‌موضوع مشاوره و ارشاد و معاضدت حقوقی به‌مردم اهمیت داد، کانون وکلا از بابت همکاری و برقراری روابط اداری نزدیک‌تر و رعایت احترام مقام قضایی آیین‌نامه مصوب ریاست قوه قضاییه را در موضوع رفع اطاله دادرسي که در آن به‌کانون هم تکلیف ارائه مشاوره داده بود، بدون اینکه متعرض عدم صلاحیت مقام مذکور در تعیین وظیفه برای کانون وکلا شود با دادگستری همکاری و در برخی مجتمع های قضایی دفتر معاضدت قضایی راه‌اندازی کرد. ارائه این خدمت با اهداف خیرخواهانه کانون هم  منطبق است. لذا لازم است این وظیفه داوطلبانه تداوم یافته و البته تحت نظامی مناسب‌تر ادامه یابد.
 دوم - شرایط فعلی اداره معاضدت
 دو وظيفه  اداره معاضدت تا قبل از اين به نحو زير  اجرا ميشد:
1- تعیین وکیل معاضدتی
 در حوزه تعيين وكيل معاضدتي اداره معاضدت پس از تعيين وكيل وظيفه نظارت بركار وكيل ، اخذ سهم كانون از حق‌الوكاله دريافتي و ارائه مشورت حقوقي به‌وكيل انتخابي را  بر عهده دارد، لكن  این بخش از وظایف اداره بطور كامل و دقيق  و منطبق با آنچه در بالا بيان شد اجرا نمي شود. اما آن بخش از  وظايف و ماموريتهاي اداره در قسمت تعيين وكيل كه انجام ميشود به نحو زير است:
هر یک از متقاضیان وکیل معاضدتی پس از تکمیل مدارک خود ، به‌صورت حضوری توسط اعضای شعبه مورد پرسش قرار گرفته و مدارک آنان از 2 جهت بررسی می‌شود . اول از جهت احراز عدم بضاعت که بر اساس گواهی چند نفر شاهد به‌همراه تسجیل مسجد محل یا کلانتری در این خصوص اتخاذ تصمیم می‌شود . همچنین حکم اعسار متقاضی از پرداخت هزینه دادرسی دلیل بی‌بضاعتی متقاضی محسوب می‌شود:
دوم از جهت اساس داشتن دعوایی که متقاضی قصد دارد در دادگاه طرح کند و امکان پیشرفت دعوا .
در صورتی که از این دو جهت موضوع مورد تأیید قرار بگیرد همکاران محترم تقاضای متقاضی را پذیرفته و جهت تعیین وکیل به‌متصدی این امر ارجاع می‌دهند.
متصدی کامپیوتر بر اساس ترتیب الفبایی وکیل را تعیین و نام وی را در فرم قرارداد وکالت درج کرده، جهت امضاء به‌نظر رئیس اداره و در غیاب وی همکاران شعبه عرایض (که معاونان اداره تلقی می‌شوند) ارسال می‌کند . اگر با تقاضا مخالفت شود نظرمخالف جهت بررسی بیشتر به‌نظر رئیس اداره معاضدت می‌رسد و در نهایت بر طبق نظر رئیس اداره عمل می‌شود‌.
امور اين قسمت توسط ده نفر از همکاران وکیل كه پست معاونت اداره معاضدت را دارند اداره می‌شود. هر روز هفته دو نفر از وکلای مذکور امور شعبه عرایض و قضایی را توامان انجام می‌دهند.
 در طول سه ماه گذشته نزدیک به 320 نفر از سوی شعبه عرایض پذیرش شده اند که تقاضای146 نفر از آنان پذیرفته شده و برای آنان وکیل معاضدتی تعیین شده است و در خصوص ساير تقاضاها يا به‌دليل نقص مدارك هنوز تصميمي اتخاذ نشده يا تقاضا رد شده است.
 نسبت به‌این شیوه و کار آمد‌ی آن مطالعاتی انجام شد و نهایتاً  به‌این جمع‌بندی رسیدیم که لازم است وظایف شعیه عرایض و شعبه قضایی از یکدیگر تفکیک شوند و در مورد شیوه تعیین وکیل معاضدتی نیز معیار‌های دیگری مورد توجه قرار گیرد .
1-1 ضرورت تغيير در شیوه تعیین وکیل معاضدتی
همانگونه كه بيان شد اداره معاضدت قضایی کانون  مرکز در حال حاضر برای تعیین وکیل معاضدتی پس از احراز شرایط قانونی تقاضا‌، از میان وکلای عضو کانون وکلا که اسامی آنان  به‌ترتیب حروف الفبا ردیف شده است وکیل تعیین می‌نماید.
تعیین وکیل به‌ترتیب حروف الفبا باعث می‌شود که به‌صورت مساوی و بدون تبعیض و اعمال سلیقه شخصی، وکیل برای موکلان معاضدتی تعیین شود. بدین ترتیب  متصدی  انتخاب وکیل، پرونده‌ای خاص را به‌وکیلی خاص نمی‌تواند ارجاع دهد، گرچه فرض این است که مسئول انتخاب وکیل حتی اگر امکان اعمال سلیقه شخصی هم می‌داشت به‌دلیل  شرایط اخلاقی وحرفه‌ای که هنگام انتخاب او مورد توجه بوده هرگز چنین سلیقه‌ای را اعمال نمی‌کند.
این شیوه انتخاب الفبایی وکیل‌، صرفنظر از مزیت فوق دارای ایرادات اساسی است که کارآمدی آن را با تردید مواجه می‌سازد‌.
مهم‌ترین ایراد این است که در این شیوه هیچ توجهی به‌ماهیت دعوا نمی‌شود‌‌. اینکه قرار است وکیل از چه دعوایی دفاع کند از مسائل مهم حرفه وکالت است‌. یک وکیل در شرایط عادی در قبال درخواست قبول وکالت‌، ابتدا به‌موضوع دعوا توجه می‌کند چه بسا تجربه و تخصص وکیل با موضوع پیشنهادی منطبق نباشد و در دنیای پیچیده امروزکه مسائل و دعاوی متنوعی در آن خلق می‌‌شود انتظار تجربه و مهارت وکیل در تمامی این حوزه ها انتظار بجایی نیست.
ارجاع پرونده به‌وکیل بدون توجه به‌موضوع دعوا، تخصص و تجربه وکیل (گرچه در برخی دعاوی مشکل خاصی ایجاد    نمی‌کند)، اما در بسیاری دعاوی مشکل‌ساز می‌شود. اگر امکان رعایت شرط تخصص و تجربه امر مشکلی باشد رعایت حال وکلای همکار از باب عدم ارجاع پرونده هایی که نسبت به‌آن علاقمندی ندارند یا خود را فاقد تخصص و تجربه در آن امر می‌دانند  امری مقدور است .
اشکالات دیگری هم وجود دارد .ارجاع پرونده‌ای که وکیل علاقمندی به‌دفاع از آن ندارد یا فاقد تجربه و تخصص در آن موضوع است ، برای وکیل خوشایند نیست و از سویی حق موکل نیز در این موارد در معرض تضییع قرار می‌گیرد.
 ارجاع پرونده‌ها به‌وکلای همکار به‌شیوه فعلی موجب می‌شود شرایط جغرافیایی همکاران از جهت نزدیکی و دوری به‌مرجع صالح مورد توجه قرار نگیرد و به‌این ترتیب نظارت وکیل بر پرونده‌، تحت‌الشعاع دوری و نزدیکی او  به‌دادگاه قرار می‌گیرد. حتی این امر باعث می‌شود که هزینه ایاب و ذهاب بیشتری به‌موکل تحمیل شود و چون بسیاری از همکاران از باب همراهی با موکل بی‌بضاعت این هزینه‌ها را خود پرداخت می‌کنند. این امر موجب تحمیل این هزینه‌ها به‌خود وکلا می‌شود‌.
برای تصحیح شیوه تعیین وکیل به‌گونه‌ای که امکان تعیین وکیل متناسب با دعوای مطروحه یا عدم ارجاع  پرونده در موضوعات  نا مانوس وکیل فراهم شود مسلماً باید قبلاً از تجربه، تخصص و علاقمندی همکاران وکیل مطلع بود‌، همچنین باید هنگام مراجعه متقاضیان دعوای آنان را از جهت آسانی و سختی و میزان پیچیدگی دعوا طبقه‌بندی کرد‌.
همچنین متصدی تعیین وکیل نیز تغییر یافته و بجای ارجاع پرونده توسط کاربر رایانه این امر  به‌وکلای باتجربه که بتوانند وکیل متناسب با دعوا را تشخیص دهد محول کرد‌.
در حقیقیت اصلی‌ترین وظیفه اداره معاضدت کانون وکلا تعیین وکیل است ولی در اجرای این اصلی‌ترین وظیفه برنامه‌ریزی متناسب وجود ندارد .
اداره معاضدت برای اینکه بتواند شیوه ارجاع پرونده را اصلاح و تکمیل کند باید اقداماتی بنماید تا زمینه اجرای این طرح فراهم شود‌.
با این هدف اداره معاضدت درصدد است در امر ارجاع پرونده حتی‌الامکان به‌تخصص و تجربه همکاران توجه شود و به‌همین جهت بزودی از همکاران تقاضا خواهد کرد  این موضوع را به‌اداره معاضدت اعلام کنند تا در سوابق آنان درج و هنگام ارجاع پرونده حتی‌الامکان مورد توجه قرار گیرد.
 شیوه جدید طبیعتاً مانند هر اقدام جدید و ابتکار تازه ممکن است در عمل با مشکلاتی مواجه شود یا نقاط ضعف و قوت آن بهتر آشکار شود‌. پیش‌بینی می‌شود که ظرف سه ماه آینده بتوانیم نسبت به‌آثار مثبت این تغییر شیوه به‌نتایج دقیق‌تری برسیم‌.
برخی از همکاران از وظایف کامل خود در قبال پرونده‌های معاضدتی مطلع نیستند‌. مراجعات وکلا و موکلان به‌اداره معاضدت این موضوع را تأیید می‌کند. از آن مهمتر عدم توجه موکلان معاضدتی نسبت به‌وظایف قانونی وکیل معاضدتی در قبال آنان است . توقعات بی‌جا و انتظارات غیر معمول و گاه غیر قانونی موکلان  براي وکلای معاضدتی مشکلاتی ایجاد می‌کند.
برای رفع این معضلات علاوه بر اصلاحات جزیی قرارداد وکالت که توسط وکیل، موکل و اداره معاضدت امضا می‌شود شرح وظایف وکلای معاضدتی  تنظیم و در ظهر نسخه وکیل چاپ شد تا همکاران وکیل ، وظایف خود را بطور کاملتر بدانند و در حال تنظیم متن مشابهی خطاب به‌موکلان هستیم تا انتظارات آنان نیز به‌سوی اعتدال و قانون هدایت شود.
2-1 شيوه نظارت ، مشاوره به وكلا و اخذ حق الوكاله سهم كانون
در حال حاضر نظارت بر روند پرونده‌هاي ارجاعي به وكلا  در سطح ضعيفي است و اين وظيفه محدود به‌اعاده نسخه امضاء شده قرارداد وکالت و در مواردي مكاتبه با بعضي وكلا براي ارسال گزارش كار است در مواردی هم بطور داوطلبانه وکلا از جریان کار ارجاع گزارش به‌اداره معاضدت ارائه داده اند.
با اين روش اكثرا حتی از نتیجه پرونده هیچ اطلاعی به‌معاضدت قضایی داده نمی‌شود و مواردی که پرونده موجود در اداره معاضدت حاکی از روند کامل پرونده تا مرحله مختومه شدن آن باشد، نادر است.       
همچنين با توجه به اين كه وكلا حق مشورت خواستن از اداره را دارند در عمل از این حق خود عموماً استفاده نمی‌نمایند و مواردی که وکیل در خصوص موضوع پرونده از اداره معاضدت تقاضای مشاوره کند، بسیار نادر است.
 نكته آخر در خصوص وصول حق‌الوكاله سهم كانون است كه به دلايل زيادي امكان اجراي اين وظيفه وجود ندارد از جمله  اینکه قسمت زیادی از پرونده‌های معاضدتی مربوط به‌دعاوی خانوادگی است که اگر منجر به‌موفقیت شود، حق‌الوکاله آن بسیار ناچیز است، دوم اینکه در بعضی موارد دعاوی منجر به‌سازش می‌شود و عملاً موضوع حق‌الوکاله به‌دلیل حصول سازش مورد توجه قرار نمی‌گیرد. سوم وکلاي معاضدتي در مرحله اجرای حکم اکثراً دخالتی نمی‌کنند
با وجود اين مشكلات اما حقيقت اين است كه روش نظام مندي كه موضوع را به شيوه اطمينان بخشي بررسي و تصميم گيري كند حاكم بر اين قسمت نيست .
2-راهنمایی ومشاوره‌
دومين وظيفه اصلي اداره معاضدت راهنمايي حقوقي است. اداره معاضدت همه روزه مراجعانی دارد که برای طرح  پرسش حقوقی و گرفتن جواب مناسب آن به‌اداره مراجعه می‌کنند . همچنین در برخی مجتمع‌های قضایی نیز به‌سئوالات حقوقی مردم پاسخ داده می‌شود. در مورد شعبه راهنمایی مستقر در اداره ، مراجعان با اخذ نوبت از متصدی مربوطه در روزهای اداری با یکی از وکلای محترم که به‌عنوان مشاور با اداره معاضدت همکاری می‌کنند  ملاقات حضوری کرده و سؤال خود را طرح و پاسخ لازم را بطور شفاهی دریافت می‌کنند. زمان متوسط هر ملاقات حدود 20 دقیقه است و بدین ترتیب هر یک از همکاران وکیل عضو شعبه راهنمایی و مشاوره در طول روز به‌سوالات 15 نفر از مراجعان پاسخ می‌دهند.
در طول سه سال گذشته با کمک وکلای همکار در شعبه راهنمایی اداره مستقر در مركز به‌مراجعان به‌این شعبه که حدود 1800 نفر بوده‌اند پاسخ داده شده است .
براي ارتقاء سطح کیفی و کمی این قسمت از وظايف اداره معاضدت مطالعاتی انجام شد که حاصل آن به‌طور خلاصه این است که گرچه سئوال بيشتر مراجعه كنندگان به‌ اداره معاضدت در امور خانواده است، لكن در ساير مسائل حقوقي هم سئوالاتي طرح مي‌شود كه براي پاسخ دادن به‌آنها بايد امکان ارائه مشاوره تخصصی در موضوعات تخصصی و بین رشته‌ای حقوقی فراهم شود ، اگر ترتيبي اتخاذ شود كه چنانچه كسي در حوزه خاصی از مسائل حقوقی سوال داشته باشد بتواند از مشاوران تخصصی استفاده کند، مطلوب است.
برای استفاده از مشاوره وکلای متخصص در هر رشته لازم است ابتدا فهرستی از این گروه همکاران که مایل به‌همکاری باشند تهیه شود و آنگاه برای روزی که امکان حضور در اداره را دارند به‌متقاضیان نوبت داده شود و در وقت مقرر متقاضی برای طرح سوال خود به‌اداره مراجعه کند.
برای رسیدن  به‌این هدف اقداماتی آغاز شد ،که امید می‌رود ظرف یک ماه آینده به‌نتایج قابل اجرا هم برسد.
 2-1مشاوره حقوقی رایگان در مجتمع‌های قضایی
هنگام آغاز به‌کار این‌جانب، دفاتر قضایی معاضدت در مجتمع‌های قضایی عدالت، مدرس، مفتح، قدس، صدر، بعثت، خانواده یک، و خانواده 2، و دادسراي امور جنايي فعال بود. فعالیت دفاتر مستقر در مجتمع های قضایی شهید بهشتی ، شهید باهنر ، شهید مطهری ، شهید محلاتی  بدلایل متفاوت متوقف شده بود و در سایر مراکز قضایی فعالیتی نداشته و ندارد.
در هر یک از دفاتر فعال در مجتمع‌های قضایی ، روزانه بر حسب فضای اتاق‌ها و میزان مراجعات 2 تا 5 نفر از همکاران وکیل و جمعاً 20 تا 30 نفر وکیل در طول هفته حضور داشته اند که تحت نظر یک نفر سرپرست فعالیت مي كردند. همچنین در برخی از این دفاتر گروهی از وکلا که نامشان در لیست همکاران وجود دارد، عملاً همکاری خود را با دفاتر معاضدت متوقف کرده یا منظم نیستند. ضمناً گروهی از این همکاران ، سابقه کار قابل توجهی که متناسب  با مأموریت ارجاعی به‌آنان باشد نداشتند.
در طول سه ماه گذشته این گروه ها همچنان به‌فعالیت خود تحت سرپرستی همکاران قبلی ادامه دادند و اين جانب در حال بررسي و شناسايي نيروهاي جديدي براي اضافه كردن به‌اين قسمت و افزايش توان علمي و عملي آنان بودم.  
2-2 ضرورت تکامل و ارتقاء کیفی و کمی  مشاوره حقوقی
در طی مطالعات پیرامون "مشاور حقوقی رایگان"  به‌این نتیجه رسیدیم که علاوه بر افزايش كمّي نيروهاي مشاور لازم است در جهت ارتقاء سطح کیفی مشاوره حقوقی از طریق بکارگیری همکاران با سابقه وکالت و تحصیلات عالی‌تر هم اقدام شود. همچنین راه اندازی گروه وکلای مرجع و ارتقاء سطح کمّی مشاوره از طریق راه‌اندازی دفاتر مشاوره در مجتمع‌های قضایی که در طول دوره قبل فعالیت آنها متوقف شده و همچنین راه‌اندازی دفاتر معاضدت در برخی دیگر از مراکز قضایی و توسعه خدمات مذکور به‌مراکز غیر قضایی است تلاش کنیم.
 2-2-1-ارتقا سطح کیفی و علمی مشاوره حقوقی
آمادگی همکاران برای پاسخگویی به‌سئوالات مراجعان نقش مهمی در ارشاد آنان به‌راه درست و احقاق حق دارد. بررسی نحوه عمل و ترکیب وکلای فعال در دفاتر معاضدت قضایی نشان می‌دهد که امادگی در این خصوص در حد اطمینان آوری نیست. البته اصولا انتظار پاسخگویی به‌هر سئوالی که ممکن است از سوی مراجعان طرح شود وجود ندارد و بدیهی است که هیچ همکاری ادعا ندارد که به‌هر سئوالی که بطور غیر مترقبه نزد او طرح شود پاسخ کامل و دقیق بدهد اما این یک حقیقت است که هر سئوالی ممکن است طرح شود پس دفاتر معاضدت باید آمادگی خود را برای پاسخگویی دقیق و کامل‌تر افزایش دهد و نظامی وجود داشته باشد که امکان کمک علمی به‌همکاران فعال در دفاتر مشاوره را ایجاد کند. بنابراین «ارتقاء کیفیت» به‌عنوان یک هدف اساسی طراحی و برای نیل به‌این هدف گروه وکلای مرجع، پایه‌گذاری شد. اینک در حال شناسایی و اخذ موافقت از وکلایی می‌باشیم که از جهت سابقه وکالت و قضاوت دارای جایگاه پیشکسوتی بوده و توان علمی آنان قابل اتکاء برای ارتقاء کیفیت پاسخ‌های همکاران به‌مراجعان باشد. پیش‌بینی این است که این گروه به‌صورت تلفنی به‌سئوالات همکاران فعال در دفاتر معاضدت پاسخ دهند تا همکاران از ارائه پاسخ دقیق‌تر و کامل‌تر به‌مراجعان مطمئن شوند.
2-2-2   ارتقا سطح کمی خدمات رایگان کانون وکلا
خدمات دفاتر مجتمع ها در عین اهمیت فراوان و پوشش وسیع  دارای ایراداتی است که رفع برخی از آنان از حیطه اختیارات اداره معاضدت خارج است. اول اینکه برخی مراجعان، متولی اصلي و باني این خدمات را  دادگستری تلقی می‌کنند نه کانون وکلا؛ ثانیا امکانات رفاهی این دفاتر هیچ تناسبی با انتظار و شایستگی همکاران ندارد، ثالثا به‌دلیل حضور همزمان مشاوران حقوقی ماده 187 که در برخی دفاتر حتی در یک فضای مشترک مشاوره می‌دهند و تفاوت ماهیتی جایگاه خدمات مشاوره وکلا و مشاوران (‌اجباری بودن کار مشاوران و داوطلبانه بودن کار وکلا – اجازه جذب  مراجعان توسط مشاوران 187 و ممنوعیت این امر از سوی وکلای کانون‌)  برخی مسائل حاشیه ای ایجاد می‌شود و باعث سوء تفاهماتی می‌شود.
از سوی دیگر چون دفاتر معاضدت مجتمع‌ها به‌نوعی در ارتباط با رؤسای مجتمع‌ها هم هستند، بسیاری از مسائل و مشکلات را باید در تعامل با دادگستری بر طرف کرد.
کانون وکلا اگر خدمات مشاوره رایگان خود را در سایر مراکز اجتماع مردم توسعه دهد بسياري از ایرادات فوق را می‌تواند برطرف کند و از همه مهم‌تر می‌تواند نمونه‌ای محسوس از نوع‌دوستی، خدمت‌رسانی و خیرخواهی وکلا ارائه دهد و این خودش تبلیغ عملی نهاد وکالت در قبال تبلیغات منفی بدخواهان عرصه وکالت است.
 این امر مستلزم تمهید مقدماتی از جمله اطلاع رسانی و جلب همکاری مراکز غیر قضایی و جذب وکلای بیشتر برای همکاری است. برای اطلاع رسانی بیشتر فعالیت‌هایی در طول سه ماه گذشته انجام شده است که فعلاً در قالب 2 مصاحبه مطبوعاتی (یکی با روزنامه حمایت و دوم  روزنامه همشهری، (ضمیمه حقوقی) انجام شده است.
در طول این مدت اقدام به‌شناسایی گروهی از وکلای علاقمند با توان مدیریتی مناسب و سابقه وکالتی قابل توجه و متناسب  نمودیم. همچنین از طریق ارسال پیامک از کلیه همکاران علاقمند برای همکاری با اداره معاضدت دعوت نمودیم.  سپس با همکاری وکلای منتخب اقدام به‌تشکیل گروه‌های مشاوره 20 نفره از همکاران وکیل که حتی‌الامکان دارای سابقه کار مناسب یا تحصیلات در مقاطع عالی باشند‌، شد. این گروه‌های مشاوره  اختصاص به‌مجتمع خاصی ندارند و در نظر است هر شش ماه  محل ماموریت گروه‌ها تغییر کند.
در جهت اجرایی کردن این هدف تا کنون شش جلسه با حضور نزدیک به 120 نفر از وکلای داوطلب همکاری برگزار شد که در این جلسات اهداف و برنامه‌های جدید اداره معاضدت در ارتباط با دفاتر مشاوره تبیین گردید.
همکاران جدید ترکیبی از کسانی هستند که پس از فراخوان عمومی اداره معاضدت فرم همکاری را تکمیل کرده اند یا در حال حاضر در دفاتر معاضدت مجتمع ها مشغول به‌خدمت هستند یا از سوی سرپرست گروه‌های مشاوره  برای همکاری دعوت شده‌اند.
همچنین برای جلب همکاری بیشتر مسئولان دادگستری استان تهران ملاقاتی با رئیس کل دادگستری استان تهران که قائم مقام ایشان هم در آن حضور داشت انجام شد. در این ملاقات رئیس کل دادگستری استان برای همکاری بیشتر  با اداره معاضدت قول مساعد داد  پیرو این جلسه ملاقات‌هایی نيز با رؤسای برخی مجتمع‌های قضایی برگزار شد اولین هدف از این ملاقات‌ها حل مسأله دفتر معاضدت کانون در مجتمع قضایی شهید بهشتی بود که به‌دلیل ادغام اتاق‌های کانون و مشاوران 187، ارائه مشاوره حقوقی در آن مجتمع‌ها از سوی همکاران متوقف شده بود. اینک اتاق مربوط به‌کانون مستقل شده و به‌همین دلیل دفتر معاضدت به‌زودی در این مجتمع راه‌اندازی خواهد شد.
برای تمهید مقدمات حضور اداره معاضدت در میان مردم اقداماتی آغاز شده است از جمله چند نفر از همکاران وکیل برای حضور در برنامه‌های سئوال و جواب حقوقی در شبکه‌های مختلف تلویزیون و رادیو  معرفی و اعزام شده‌اند.
علاوه بر این در ماه مبارک رمضان به‌پیشنهاد معاونت حقوقی کمیته امداد امام خمینی در برنامه جشن رمضان که همه شب در طول ماه مبارک رمضان با حضور صدها نفر از مردم برگزار شد، همکاران وکیل تحت عنوان وکلای نیکوکار به‌ارائه مشورت حقوقی به‌مراجعان پرداختند.
در نمایشگاه پیوند آسمانی هم به‌تقاضای دادگستری در طول زمان برگزاری نمایشگاه با کمک چند نفر از وکلای همکار به‌سئولات حقوقی مراجعان پاسخ داده شد.
این اقدامات با هدف آغاز دوره توسعه خدمات مشاوره حقوقی رایگان اجرا شد و برنامه‌های مفصلی در این خصوص در حال طراحی و اجرا است.
سوم - ارتباط با وکلا و جایگاه اداره معاضدت در سایت کانون
اداره معاضدت بدلیل ماموریت ذاتی خود در ارتباط مستمر با وکلا است‌. همچنین مردم نیز با این اداره ارتباط وسیعی دارند‌. با این وجود روش ارتباط با اداره معاضدت هیچ تناسبی با حجم ارتباطات مذکور ندارد و شیوه‌های سنتی ارتباطات بر اداره معاضدت حاکم است. ‌مراجعه حضوری‌،  تلفنی و استفاده نادر از فاکس و البته چند شماره تلفن از شماره‌های اداره غیر فعال شده است و برخی هم اشکالات دیگری دارد که موجب شده فقط 3 خط تلفن  فعال وجود داشته باشد.
با وجودی که همه مدیران کانون قبول دارند که اداره معاضدت پیشانی کانون در ارتباط با مردم است و با وجودی که وکلای محترم باید در ارتباط مداوم با این اداره باشند و  بهنگام ارائه آمار‌، عملکرد اداره معاضدت بعنوان سند افتخار کانون اعلام می‌شود ولی شاید تاسف آور باشد که در سایت کانون حتی اسم اداره معاضدت هم درج نشده است!
به‌محض استقرار در اداره معاضدت برای حل این نقصان اقداماتی آغاز شد. تلاش برای رفع اشکالات فنی تلفن‌ها و راه‌اندازی مجدد خطوط غیر فعال موثر بود و از آن مهمتر ضرورت ایجاد ارتباط الکترونیکی بود که  طی شرحی به ریاست محترم کانون منعکس و تقاضا شد در صفحه اصلی سایت، محلی برای اداره معاضدت طراحی شود تا از این طریق اداره معاضدت بتواند امکان ارتباط آسان‌تر و گسترده‌تری با وکلا و مردم را بدست آورد. بسیاری از اقداماتی که در ادامه این مطلب به‌اطلاع همکاران می‌رسد با وجود امکان ارتباط الکترونیکی‌، زودتر ،  بهتر و آسان‌تر انجام خواهد شد‌.
ریاست محترم کانون تقاضای مذکور را به‌مدیر محترم داخلی کانون ارجاع داده است و ایشان هم گروه فنی را برای اطلاع از جزئیات تقاضای اداره، مامور نمودند. جلسه‌ای برای این موضوع تشکیل شد و گروه فنی متعهد شده‌اند که طراحی فنی مورد نظر اداره معاضدت را انجام دهند. در انتظار راه‌اندازی این صفحه خواهیم ماند و مطمئنا بعد از آن ارتباط با همکاران بیشتر خواهد شد.

ادامه دارد.....