اویس حامد توسّلی
کارشناس ارشد حقوق بین الملل
ايجاد سازمان ملل متحد درسال 1945 ميلادي يكي از مهم ترين تلاشهاي بشر براي دستيابي به صلحي پايدار درسراسر جهان بوده است. از اين رو به نظر مي رسد نه تنها سازمان ملل متحد با داشتن 193 عضو بزرگترين ومهم ترين سازمان بين المللي درسراسرجهان مي باشد، بلكه اين سازمان، مقدس ترين وظايف را نيز براي خود برگزيده است .
برطبق بند هاي 1 و2 از ماده نخست منشور سازمان ملل متحد، مهمترين و اصلي ترين وظايف اين سازمان به ترتيب عبارتند از : (حفظ صلح و امنيت بين المللي) و (توسعه روابط دوستانه در بين ملل دنيا)
همانظور كه ميدانيم سازمان ملل متحد پس از دو فاجعه بزرگ انساني به وجود آمده است :
1- جنگ جهاني يكم كه 4 سال به درازا كشيد و موجب شد تا در فاصله سالهاي 1914 تا 1918 ميلادي ، 8 ميليون انسان جان خود را از دست بدهند و مجموع تعداد اسرا، زخمي ها و آورگان ناشي از اين جنگ به رقم باورنكردني 37 ميليون نفر برسد !
2- با وجودي كه پس از پايان جنگ جهاني يكم كشورهاي جهان براي پيشگيري از جنگي ديگر، جامعه ی ملل را پي ريزي كردند، اما اين نهاد بين المللي نتوانست از آغاز بزرگترين و مخوف ترين كابوسي كه بشر تا به امروز به خود ديده است، پيش گيري كند و در نتيجه جنگ جهاني دوم درگرفت. جنگي كه درسال 1939 آغاز شد و تا سال 1945 ادامه يافت و رقم كشته شدگان آن براساس تخمين مورخان بين 50 تا 70 ميليون نفر بود. اين ارقام نجومي تنها تعداد كشته شدگان دراين جنگ مخوف را نشان ميدهد و شامل اسراء و آوارگان نيست. به راستي باوركردن اين موضوع كه اين حجم وسيع از انسانها تنها به دليل جنگ طلبی برخي رهبران جهان جان خود را از دست داده اند، كار آساني نيست !
پس از اين كابوس هولناك كشورهاي جهان تصميم گرفتند تا نهادي قويتر از جامعه ملل به وجود آورند تا حداقل از جنگ جهاني سوم جلوگيري كنند .
درچنين فضايي جامعه ی ملل برچيده شد و سازمان ملل متحد متولد شد. در نتيجه كاملاً منطقي به نظر مي رسد كه اين سازمان جديد اولين وظيفه ی خود را حفظ صلح و جلوگيري ازجنگ و خونريزي در جهان بداند .
البته بسياري از متفكرين نيز معتقدند كه سازمان ملل متحد دراين زمينه موفق نبوده است و براي اثبات ادعاي خود توماري از جنگ ها و وقايع تلخ چند دهه ی اخير را مطرح مي كنند. وقايعي مانند:
جنگ كره – جنگ ويتنام – جنگ داخلي و نسل كشي در يوگسلاوي سابق – نسل كشي در روآندا - جنايات خمرهاي سرخ در كامبوج –جنگ عراق و ايران – جنگ عراق و كويت -درگيري هاي هند و پاكستان - جنگ هاي داخلي بي شمار در كشور هاي قاره ی آفريقا – جنگ های داخلی سریلانکا- جنگ های داخلی ایرلند شمالی – مناقشات اعراب و اسرائيل - فجايع طالبان در افغانستان و به دنبال آن آغاز جنگ نيروهاي بين المللي با افغانستان درسال 2001 - آغاز جنگ نيروهاي ائتلاف با عراق درسال 2003 و . . .
موارد فوق تنها گوشه اي از اختلافات و درگيري هاي به وقوع پيوسته درجهان پس از تشكيل سازمان ملل متحد است بنابراين شايد با نگاهي كوتاه به اين وقايع، دنيا را سراسر سياه تصور نموده و بگوييم سازمان ملل متحد به هيچ وجه در كار خود موفق نبوده است .
اما به نظر می رسد اگرچه سازمان ملل متحد در انجام وظايف خود توفيق كامل نداشته است، فعاليت هاي اين سازمان بي ثمر نيز نبوده است. قطعاً وجود اين سازمان باعث شده است كه هم از تعداد جنگ هاي و درگيري ها در جهان كاسته شود و هم اگر جنگي رخ داده است، با دخالت اين سازمان طول مدت آن كوتاه تر شود. به علاوه وجود ديوان بين المللي دادگستري كه يكي از نهادهاي مرتبط با سازمان ملل متحد است نيز اين نويد را داده و مي دهد كه بسياري از مسائل مي توانند از اين مجرا و بدون جنگ و درگيري حل شوند.
همچنين تشكيل چندين دادگاه مهم بين المللي با حمايت سازمان ملل متحد براي رسيدگي به جناياتي كه دراين سو و آن سوي جهان رخ داده است، اين اميد را در دل بسياري از مردم جهان روشن نگاه مي¬دارد كه جنايتكاران روزي به سزاي اعمال خود مي رسند. دادگاه هاي بين المللي نورنبرگ، توكيو، يوگسلاوي و غيره ازجمله اين دادگاه ها هستند. بنابراين مي¬توان نتيجه گرفت كه سازمان ملل متحد در راستاي اهداف و وظايف خود، توفیقاتی نيز داشته است .
ضمناً بايد براين نكته بسيار مهم نيز تاكيد نمود كه سازمان ملل متحد يك نهاد موجود در خلاء نبوده، بلكه نهادي متشكل از كشورهاي موجود در جهان است و اگر واقع بينانه بنگريم متوجه مي¬شويم كه بسياري از رژيم هاي حاكم بركشورهاي جهان نه تنها صلح طلب نيستند، بلكه تنش آفرين نيز مي باشند. نتيجتاً درچنين فضايي نمي¬توان انتظار داشت كه هيچ جنگ، درگيري و نا آرامي در جهان نباشد و اگر در نقطه اي از جهان جنگي رخ دهد، نبايد ناگهان سازمان ملل متحد را زير سوال برده و ادعا كرد كه اين سازمان ناكارآمد است .
نگارنده مقدمه ی فوق را به اين جهت بيان كرده است تا بر اين موضوع تاكيد كند كه سازمان ملل متحد مهم ترين نهاد بين المللي موجود درجهان است و نه تنها تك تك كشورها ملزم هستند تا در راستاي اهداف مثبت آن گام بردارند، بلكه هرفردي درهر كشوري و به هر طريقي كه مي تواند بايد در راستاي اهداف صلح طلبانه و بشردوستانه اين سازمان گام برداشته و تلاش كند تا صلح و دوستي هرچه بيشتر در سطح جهان گسترش يابد .
براي تحقق اين هدف بزرگ و دراز مدت مي¬توان گام هاي كوچكي برداشت كه درطول زمان قطعاً اثر بخش خواهند بود. يكي از اين گام ها، بزرگداشت مناسبت هاي مهم جهاني است كه تاريخ آنها توسط سازمان ملل متحد تعيين شده است. گرامي داشت اين مناسبت ها در سراسر جهان، مي تواند بار ديگر به ساكنان سراسر كره ی زمين يادآوري كند كه كل جامعه ی بشري هم چون يك پيكر واحد بوده و شادي ها و غم هاي بشريت نيز مشترك است.
همانطوركه بزرگ داشت نوروز در داخل يك كشور بزرگ هم چون ايران مي تواند موجب اتحاد هرچه بيشتر تمام مردم ايران از اقوام، اديان و مذاهب گوناگون شود، بزرگداشت مناسبت ها و روزهاي مهم جهاني نيز مي تواند گامي باشد در جهت هرچه نزديك تر شدن تمام ملل دنيا به يكديگ. بنابراين ما نيز در ايران بايد سهمي در اين پروسه ی فرهنگي و جهان شمول ايفا كنيم و صد البته تحصيل كردگان، روشنفكران و طبقه اليت جامعه ی ايران بايد در اين موضوع پيشگام باشند. امّا متاسفانه مي بينيم كه حتي در بين دانشگاهيان ايران نيز برخي از افراد نسبت به مهمترين روزهاي جهاني موجود در تقويم سازمان ملل متحد آگاهي و اطلاعي ندارند و اين موجب شگفتي است .
هرچند درسالهاي اخير با گسترش هرچه بيشتر اينترنت و ماهواره، آگاهي نسبت به روزها و مناسبت هاي مهم جهاني تا حدي افزايش يافته است، اما گويا هنوز براي پيوستن به اين كاروان جهاني، در ايران نياز به زمان و اطلاع رساني بيشتري داريم.
به اين جهت نگارنده سعي كرده است تا در فهرستي نسبتاً كامل، مهمترين روزها و مناسبت هاي موجود درتقويم سازمان ملل متحد را يادآوري كند تا شايد اين يادآوري و يادآوري هاي ديگري از اين دست، به ما هرچه بيشتر گوشزد كند كه كل افراد بشر هم در مصائب و مشكلات خود شريك يكديگرند و هم آرزوها و روياهاي يكساني دارند. نتیجتاً اگر ما در ايران به عنوان مثال 17 اكتبر روزجهاني ريشه كني فقر را گرامي بداريم، كار ناشايستي نكرده ايم زيرا فقر يك مشكل جهاني است و مختص به كشور خاصي نيست و يا اگر 3 دسامبر روزجهاني معلولين را در ايران گرامي بداريم و تلاش كنيم تا دراين روز هرچه بيشتر مشكلات معلولين كشور خود را بازگو نماییم تا شايد راه حل هاي بهتري براي حل مشكلات آنها يافت شود، كار اشتباهي نكرده ايم.
از اين رو نگارنده شخصاً به مركز اطلاع رساني سازمان ملل متحد در تهران مراجعه كرده و با استفاده از منابع موجود در آن مركز و با كمك كارمندان محترم آن مركز، از مناسبت هاي موجود در تقويم سازمان ملل متحد آگاهي يافته است. درتقويم سازمان ملل متحد حدود 70 مناسبت مهم جهاني وجود دارد كه نگارنده اكثريت قريب به اتفاق آنها را ترجمه كرده و در اختيار بازديد كنندگان محترم مي¬گذارد.
ضمناً براي سهولت بيشتر در يادآوري اين مناسبت هاي جهاني ، تاريخ ميلادي آنها با تاريخ هجري خورشيدي مطابقت داده شده است.
مناسبت هاي مهم جهاني:
27 ژانويه برابر با 7 بهمن : روزجهاني گرامي داشت ياد و خاطره اقليت هاي مذهبي كشته شده در طي جنگ جهاني دوم
6 فوريه برابر با 17 بهمن : روز جهاني مبارزه با ختنه ی زنان
21 فوريه برابر با 2 اسفند : روز جهاني زبان مادري
8 مارچ برابر با 17 اسفند : روز جهاني زن
21 مارچ برابر با 1 فروردين : روز جهاني ريشه كني تبعيض نژادي
از 21 مارچ تا 28 مارچ برابر با 1 تا 7 فروردين : هفته جهاني هم بستگي با مخالفين نژاد پرستي و تبعيض نژادي
23 مارچ برابر با 3 فروردين : روز جهاني هواشناسي
4 آپريل برابر با 15 فروردين : روز جهاني مین زدایی و مبارزه با مین
7 آپريل برابر با 18 فروردين : روز جهاني سلامت
23 آپريل برابر با 3 ارديبهشت : روز جهاني كتاب وكپي رايت
1 مي برابر با 11 ارديبهشت : روز جهاني كارگر
3 مي برابر با 13 ارديبهشت : روز جهاني آزادي مطبوعات
8 و 9 مي برابر با 18 و19 ارديبهشت : زمان يادآوري خاطره كشته شدگان جنگ جهاني دوم
15 مي برابر با 25 ارديبهشت : روز جهاني خانواده
17 مي برابر با 27 ارديبهشت : روز جهاني ارتباطات و اطلاعات اجتماعي
21 مي برابر با 31 ارديبهشت : روز جهاني تنوع فرهنگي ، گفتگو و توسعه
22 مي برابر با 1 خرداد : روز جهاني تنوع بيولوژيكي
25 مي برابر با 4 خرداد : آغاز هفته جهاني همسبتگي با ساكنان مناطقي كه هنوز دولت مستقلي ندارند.
29 مي برابر با 8 خرداد : روز جهاني صلح بانان سازمان ملل متحد
31 مي برابر با 10 خرداد : روز جهاني مبارزه با دخانيات
4 جون برابر با 14 خرداد : روز جهاني كودكانِ قربانيِ تجاوز
5 جون برابر با 15 خرداد : روز جهاني محيط زيست
17 جون برابربا 27 خرداد : روز جهاني پيكار با خشكسالي وكوير زايي
20 جون برابر با 30 خرداد : روز جهاني پناهنگان
23 جون برابر با 2 تير : روز جهاني خدمات اجتماعي سازمان ملل متحد
26 جون برابر با 5 تير : روز جهاني حمايت از قربانيان شكنجه
26 جون برابر با 5 تير : روز جهاني مبارزه با استعمال مواد مخدر و قاچاق آن
اولين شبنه هر جولاي برابر با اوايل تير : روز جهاني همكاري و تعاون
11 جولاي برابر با 20 تير : روز جهاني جمعيت
9 اگوست برابر با 18 مرداد : روز جهاني اقوام بومي
12 آگوست برابر با 21 مرداد : روز جهاني جوانان
23 آگوست برابر با 1 شهريور : روز جهاني يادآوري تجارت بردگان و الغاي آن
8 سپتامبر برابر با 17 شهريور : روز جهاني سواد آموزي
16 سپتامبر برابر با 25 شهريور : روز جهاني حفاظت ازلايه اوزن
21 سپتامبر برابر با 30 شهريور : روز جهاني صلح
آخرين هفته هر سپتامبر برابربا هفته اول مهر: هفته جهاني دريانوردي
1 اكتبر برابر با 9 مهر : روز جهاني سالمندان
5 اكتبر برابر با 13 مهر : روز جهاني آموزگار
8 اكتبر برابربا 16 مهر : روز جهاني كودك
9 اكتبر برابر با 17 مهر : روز جهاني پست
10 اكبر برابر با 18 مهر : روز جهاني مبارزه با قانون اعدام
اولين دوشنبه هر اكتبر برابر با نيمه مهر : روز جهاني زيستگاه هاي بومي حيوانات وگياهان
دومين چهارشنبه هر اكتبر برابر با اواخر مهر : روز جهاني كاهش خسارات بلاياي طبيعي
4 تا 10 اكتبر برابر با 12 تا 18 مهر : هفته جهاني فضا
15 اكتبر برابر با 23 مهر : روز جهاني زنان روستايي
15 اكتبر برابر با 23 مهر : روز جهاني نابينايان (عصاي سفيد)
16 اكتبر برابر با 24 مهر : روز جهاني غذا
17 اكتبر برابر با 25 مهر : روز جهاني ريشه كني فقـر
24 اكتبر برابر با 2 آبان : روز جهاني سازمان ملل
24 اكتبر برابر با 2 آبان : روز جهاني توسعه اطلاعات
24 تا 30 اكتبر برابر با 2 تا 8 آبان : هفته جهاني خلع سلاح
6 نوامبر برابر با 15 آبان : روز جهاني مبارزه با سوء استفاده از محيط زيست درحين درگيري هاي مسلحانه
14 نوامبر برابربا 23 آبان : روز جهاني بيماران ديابتي
16 نوامبر برابر با 25 آبان : روز جهاني مدارا و بردباري
20 نوامبر برابر با 29 آبان : روز جهاني صنعتي كردن قاره آفريقا
21 نوامبر برابر با 30 ابان : روز جهاني تلويزيون
سومين يكشنبه هر نوامبر برابر با اواخر آبان : روز جهاني گرامي داشت ياد قربانيان سوانح رانندگي
25 نوامبر برابر با 4 آذر : روز جهاني مبارزه با خشنونت عليه زنان
29 نوامبر برابر با 8 آذر : روز جهاني همبستگي با مردم فلسطين
1 دسامبر برابر با 10 آذر : روز جهاني ايدز
2 دسامبر برابر با 11 آذر : روز جهاني الغاي برده داري
3 دسامبر برابر با 12 آذر: روز جهاني معلولين
5 دسامبر برابر با 14 آذر: روز جهاني داوطلبين براي توسعه اجتماعي و اقتصادي
7 دسامبر برابر با 16 آذر : روز جهاني هوانوردي
10 دسامبر برابر با 19 آذر : روز جهاني حقوق بشر
18 دسامبر برابر با 27 آذر : روز جهاني مهاجرين
19 دسامبر برابر با 28 آذر : روز جهاني همكاري جنوب – جنوب
20 دسامبر برابر با 29 آذر : روز جهاني همبستگي و اتحاد بشريت