حسین احمدی نیاز - دکتر در حقوق بین‌الملل و وکیل پایه یک دادگستری
داشتن محیط‌زیست سالم و برخورداری از هوای پاک حق هر شهروندی است. این حق در زمره نسل اول حقوق‌بشر قرار دارد. اگرچه بسیاری از حقوقدانان فراتر رفته و به لحاظ ارتباط حق حیات با هوای پاک و زیست سالم آن را در شمار نسل اول حقوق‌بشر محسوب کرده‌اند. داشتن محیط‌زیست سالم و برخورداری از هوای پاک در بسیاری از اسناد و مقررات بین‌المللی مورد تاکید قرار گرفته است. ماده 3 و محتوای مواد 25 و 27 اعلامیه جهانی حقوق‌بشر و میثاقین بین‌المللی حقوق سیاسی اقتصادی اجتماعی و همین‌طور استکهلم و بسیاری دیگر از مقررات حقوق بین‌الملل محیط‌زیست بیانگر این موضوع هستند. جمهوری اسلامی از دو سو تابع این موضوع است، در وهله اول، اصل پنجاهم قانون اساسی هرگونه آلودگی زیست‌محیطی ممنوع شده و برخورداری همه شهروندان از محیط‌زیست سالم را تبیین کرده است و در قوانین عادی نیز نهادهای دولتی مکلف به تلاش و مدیریت آلاینده‌ها و برخورداری همه شهروندان به داشتن محیط زیست پاک و سالم شده‌اند. از سوی دیگر براساس ماده 9 قانون مدنی تمامی عهدها و قراردادهای بین‌المللی که طبق اصول قانون اساسی تشریفات قانونی شدن را سپری کرده‌اند در حکم قانون داخلی بوده و از اعتبار و الزام برخوردارند و براساس این امر که ایران بسیاری از عهدها و کنوانسیون‌های بین‌المللی در حوزه محیط‌زیست را پذیرفته و تصویب کرده است این حق برای مردم و هر شهروندی وجود دارد تا از محیط‌زیست سالم و پاک برخوردار باشند. جدای از این، اسلام و متون فقهی ما نیز در قالب اصول و قواعد شرعی و فقهی بر این مسئله تاکید دارند. این حق جزو حقوق طبیعی مردم قرار و در شمار حقوق بنیادین آنان جای می‌گیرد. مردم مستحق آلودگی هوا نیستند. همگان می‌دانند که سلامتی و بهداشت و جان مردم در آلودگی هوا در خطر است. سالانه خسارات زیادی به شهروندان و جامعه بابت آلودگی هوا وارد می‌شود و دولت طبق قوانین مختلف و متعدد مکلف به اتخاذ برنامه و هدایت و کنترل آلودگی هوا است و هرگونه قصور و کوتاهی در این زمینه نقض آشکار قانون اساسی و حقوق شهروندی است زیرا با حیات و سلامتی و جان همه شهروندان ارتباط دارد. یادمان باشد، صاحبان این جامعه مردم هستند مردمی که شایسته برخورداری از هوای پاک و سالمند؛ زیرا این حق طبیعی آنان است.
روزنامه بهار 27/10/91