حسین احمدی‌نیاز- وکیل دادگستری
هر روز در مطبوعات اخبار ناگواری از کودک‌آزاری درج می‌شود. این فقط بخش اندکی از این درد است. موارد زیادی از آن در رسانه‌ها اطلاع‌رسانی نمی‌شود یا امکان دسترسی به محاکم یا نهادهای اندک حامی کودک وجود ندارد. باوجود تاسیس نهاد اورژانس اجتماعی متاسفانه شاهد روند رو به رشد این بیماری و بزهکاری در جامعه هستیم. مساله کودک‌آزاری یا به عبارتی خشونت علیه کودکان به‌عنوان یکی از آسیب‌های اجتماعی از معضلات اصلی این عصر است. متاسفانه خشونت علیه کودکان واقعیت آزاردهنده و غیرقابل انکار در دنیای امروز است. کودک‌آزاری عبارت است از هرگونه فعل یا ترک فعلی که موجب آسیب یا تهدید سلامت جسم و روان یا سعادت و رفاه و بهزیستی کودک و نوجوان زیر 18 سال به دست والدین یا افرادی که نسبت به او مسئول هستند، انجام می‌شود. بر اساس معیارهایی که سازمان جهانی بهداشت از کودک‌آزاری ارائه کرده است، عبارت است از قرار دادن کودک در مکان‌های ترسناک، محروم کردن کودکان از بازی و تفریح، تنها گذاشتن کودک در منزل، اخراج از منزل و طرد کودک، اجازه گریه نداشتن و کنترل احساسات کودک، عدم ارتباط چشمی و گوش ندادن به کودک، مسخره کردن و ایجاد حس حقارت در کودک، طرد و آزار کودک با جنسیت غیردلخواه، سرزنش و ملامت کودک در حضور دیگران، بی‌توجهی به بهداشت، تغذیه و پوشاک کودک، بهره‌کشی و توقعات نامعقول از کودک، استفاده از کودک برای تحریک جنسی بزرگسالان، محروم کردن کودک از محبت و آغوش گرم، استفاده نادرست از داروهای خواب‌آور برای کودک، مشاجره‌های خانوادگی در حضور کودک، استفاده از الکل و موادمخدر در حضور کودک، کتک زدن و تنبیه جسمی کودک. برای مبارزه با کودک‌آزاری قانون حمایت از کودکان و نـوجــوانان در سال 1381 در 9 ماده به تصویب رسید و عمــلا جرمی به نام کودک‌آزاری با ضمانت اجرای حبس یا جزای نقدی وارد مجموعه قوانین کیفری شد. در ماده یک عملا کودک‌آزاری را تعریف و بیان می‌دارد:
ماده 1: «کلیه اشخاصی که به سن 18 سال تمام هجـری شمسی نرسیده‌اند از حمایت‌های قانونی مذکور در این قانون بهره‌مند می‌شوند.» قانون‌گذار به تقلید از ماده 1 کنوانسیون حقوق کودک (1989) که معیار شناخت کودک را سن زیر 18 سال قرار داده است، در این ماده نیز دامنه حمایت کیفری را شامل افراد زیر 18 سال قرار داده و مقرر کرده است که هر فرد از بدو تولد تا رسیدن به سن 18 سال تمام، مشمول مقررات این قانون می‌شود.
ماده 2: «هر نوع اذیت و آزار کودکان و نوجوانان که موجب می‌شود به آنان صدمه جسمانی یا روانی و اخلاقی وارد شود و سلامت جسم یا روان آنان را به مخاطره اندازد ممنوع است.» ماده 2 قانون حمایت با وجود اعلام ممنوعیت برخی از اقسام کودک‌آزاری، به دلیل عدم پیش‌بینی مجازات برای این قسم از کودک‌آزاری‌ها، از نظر حقوقی واجد ایراد اساسی و محل تامل است. اصولا قانون‌گذار از آوردن چنین ماده‌ای چه هدفی داشته است؟ در حالی‌که مجـــددا در ماده 4 عین این عبارت‌‌ها را البته به همــراه مجازات آورده است. در کل اگر ماده 2 در متن این قانون وجود هم نداشت، چندان خللی به ماهیت و هدف قانون وارد نمی‌کرد. در مجموع این ماده به لحاظ عدم پیش‌بینی مجازات، از نقطه نظر جزایی، فاقد ارزش استناد برای تعیین مجازات کودک‌آزاری است. ماده 4: «هرگونه صدمه و آزار و اذیت و شکنجه جسمی و روحی کودکان و نادیده گرفتن عمدی سلامت و بهداشت روانی و جسمی و ممانعت از تحصیل کودکان ممنوع و مرتکب به سه ماه و یک روز تا شش ماه یا ده‌میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌گردد.» ماده 5: «کودک‌آزاری از جرایم عمومی بوده و احتیاج به شکایت شاکی خصوصی ندارد.» اما با وجود تصویب این قانون در این عصر، هر روز شاهد کودک‌آزاری و خشونت علیه کودکان هستیم. کودکانی که قرار است آینده جامعه ما را بسازند.
روزنامه بهار 30/10/91